Segâh niyaz ilahisi

Şem-i ruhûna cismimi pervane düşürdüm

Evrak-ı dili âteş-i sûzâne düşürdüm

Bir katre iken kendimi ummane düşürdüm

Takrir idemem derd-i derûnum elemim var.

            Dinle sözümü sana direm özge edâdır

            Derviş olana lâzım olan aşk-ı hüdâ’dır.

            Aşıkın nesi var ise mâşuka fedâdır

            Semâ safâ câna şifâ rûha gıdâdır.

Ey sofu bizim sohbetimiz câna safâdır

Bir cur’amızı nüş ide gör derde devâdır

Hak ile ezel ettiğimiz ahde vefâdır

Semâ safâ câna şifâ ruha gıdâdır.

            Aşk ile gelin eyleyelim zevk u sefâyı

            Göklere değin er görelim hüy ile hâyı

            Mestâne olup debreşelim çeng ile nâyı

            Semâ safâ câna şifâ ruha gıdâdır.

Aşk ile gelin tâlib-i gûyende olalım

Şevk ile safâlar sürelim zinde olalım

Hazret-i MEVLÂNÂ’ya gelin bende olalım

Semâ safâ câna şifâ ruha gıdâdır.

                                   Sultan Veled

SEMÂ ve KÂİNÂTIN HAREKETİ

Semâ, Türk tarihinin, an’annesinin, inançlarının bir parçası olup Hz. Mevlâna (1207-1273) ilhamıyla oluşmuş ve gelişmiştir. Kemâle doğru manevi bir yolculuğu (Miracı), bir gidiş-gelişi, temsil eder. Semâ 7 bölümdür. Her bölümün ayrı bir manâsı vardır. Semâyı ilmi yönden tetkik ettiğimizde, şunu görürüz: Var olmanın temel şartı dönmektir. Varlıklar arsındaki müşterek benzerlik, en ufak zerreden en uzak yıldıza kadar her birinin bünyesini teşkil eden atomlarındaki elektron ve protonların dönmesidir. Her şeyin döndüğü gibi, insanoğlu da bünyesini teşkil eden atomlardaki mevcut dönmelerle, vücudundaki kanın dönmesiyle, topraktan gelip toprağa dönmesiyle, dünya ile beraber dönmesiyle tabii ve şuursuz olarak döner. Ancak insanı diğer varlıklardan farklı ve üstün kılan şey akıldır. İşte, dönen semâzen varlıkların müşterek hareketine, semâ ile beraber aklı da iştirak ettirir.

Semâ, bir kulun hakikâte yönelip, akılla aşkla yücelip, nefsini terk ederek, Hakk’ta yok oluşu ve olgunluğa ermiş, kâmil bir insan olarak tekrar kulluğa dönüşüdür. Bütün varlığa, bütün yaratılanlara yeni bir ruhla, sevgi için, hizmet için dönüşüdür... Semâzen hırkasını  çıkarmakla, mânen, ebedi âleme, hakikate doğar, orada yol alır... Başında sikkesi (nefsinin mezar taşı), üstündeki tennuresi (nefsinin kefenidir). Kollarını çapraz bağlayarak, görünüşte BİR rakamını temsil eden, böylece Allah’ın birliğini tasdik eden Semâzen, Semâ ederken, kolları açık, sağ eli dua edercesine göklere, Hak gözüyle baktığı sol eli yere dönüktür. Hakk’tan aldığı ihsanı, halka saçmasıdır. Sağdan sola kalbin etrafında dönerek, bütün insanları, bütün yaratılmışları, bütün kalbiyle sevgi ve aşkla kucaklayışıdır.... semâ 7 bölümdür. Her bölümün ayrı bir manası vardır....

A-    Birinci bölüm: İlahi aşkı  temsil eden Peygamber efendimizi metheden “na’t” ile başlar. Buna “ Nat’ı Şerif” denilir. Peygamberimizi methetmek, O’ndan evvelki bütün Peygamberleri ve hepsini yaratan Allah’ı methetmek demektir...

B-    İkinci bölüm: Bu methiyden sonra bir kudüm darbesi duyulur. Bu vuruş Allah’ın (C.C.) kâinatı yaratışındaki “Kün = Ol emrini temsil eder...(Kur’an-ı Kerim Sure: 36, Ayet:82)

C-    Üçüncü bölüm: Bu bölümde ise her şeye can veren Nefes’i “nefha-yı İlahiyye”yi temsil eden bir ney taksimi duyulur.

D-    Dördüncü bölün: Sultan Veled devridir. Bu, Semâzenlerin birbirine üç kere selâm vererek, bir peşrevle dairevi yürüyüşüdür. Şekilde gizli ruhun ruha selâmıdır.

E-     Beşinci bölüm: Semâ töreni dört selâmdır. Semâzen üstündeki siyah hırkayı çıkararak, sembolik olarak, hakikate doğar, kollarını bağlıyarak bir rakamını temsil eder böylece Allah’ın birliğine şahadet eder, Şeyh Efendinin elini öperek Semâ’ya girme izni alır, Semâ’ya başlar.

1.      Selâm, insanın, bilgiyle hakikâte doğarak, Yüce Yaradan’ını ve kendi kulluğunu idrâkidir.

2.      Selâm, insanın yaratılışındaki nizamı, azamati müşahede ederek, Allah’ın kudreti karşısında hayranlık duymasıdır.

3.      Selâm, insanın hayranlık ve minnet duygusunun aşka dönüşmesiyle, aklın aşka kurban oluşudur. Bu tam teslimiyettir, Allah’a vuslattır, Sevgilide yok oluştur! Budizm’de en yüksek mertebe olan Nirvana’dır, İslamiyet’teki Fenâfillah’tır. Ancak İslâmiyet’te en yüksek mertebe kulluk mertebesidir.

4.      Selâm ise, insanın mânevi yolculuğunu tamamlayıp, kaderine razı olarak, yaratılıştaki vazifesine, kulluğuna dönüşüdür. Bu selâma Şeyh Efendi ve Semâzen başı da iştirak ederler.

Bu noktada Semâzen, Âmene’r Resülü’deki (Kur’an- ı Kerim Bakara suresi 285. âyet) Allah’a, Meleklerine, Kitaplarına, Peygamberlerine... imân etmiş olmanın neş’esi içindedir. İlâhi emirlerin ve yaratılış sebeplerinin zevki ve idraki içindedir... Benliğini, egosunu mağlup etmiş Peygamber Efendimizin, “ölmeden önce ölünüz” ve Kur’an- ı Kerim’in Fecr suresi ayet:27, son âyetlerindeki “Ey emin ve mutmain olan nefis, sen O’ndan hoşnut, O da senden hoşnut olarak, Rabbine dön! Has kullarım zümresine gir! Onlarla beraber cennetime gir!” emirlerine uymuş ve neş’esine gark olmuştur...

F-     Semâ töreninin altıncı bölümünde bilhassa “Meşrik de Allah’ındır, Mağrib de. Hangi tarafa dönerseniz, Allah’ın yüzü oradadır. Çünkü Allah Vasi’dir, Âlim’dir.” (Bakara s. 2  115. ayetinin okunduğu Kur’an- ı Kerim tilâvetiyle devam eder.

G-    Yedinci bölümde Semâ töreni, bütün Peygamberlerin, şehitlerimizin ve bütün insanların ruhları için okunan bir fâtiha ve devletimizin selâmeti için dua ile son bulur...

Dede’ler ve Derviş’ler, Semâ Mukabelesinden sonra, kimseyle konuşmadan , tefekkür (meditasyon) için, sessizce hücrelerine çekilirler...

Yazan: Hz. Mevlâna’nın torunu Dr. Celâleddin Bostan ÇELEBİ